Du lịch nông thôn có tiềm năng phát triển lớn, tuy nhiên việc khai thác giá trị của khu vực kinh tế này còn nhiều hạn chế. Điều này có nguyên nhân một phần đến từ cơ chế, chính sách phát triển còn thiếu đồng bộ hiện nay.
Thông tin tại hội thảo Định hướng và giải pháp phát triển du lịch nông thôn gắn với xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025 do Bộ Nông nghiệp và PTNT tổ chức vừa qua, Chánh Văn phòng Điều phối chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới Nguyễn Minh Tiến cho biết, du lịch nông thôn nói chung khá đa dạng. Các loại hình du lịch nông thôn chủ đạo hiện nay là du lịch nông nghiệp, du lịch sinh thái và du lịch cộng đồng
Thống kê sơ bộ cho thấy, cả nước hiện có 365 điểm du lịch nông thôn. Trong đó, phần lớn đang được khai thác theo mô hình du lịch cộng đồng. Hoạt động du lịch nông thôn đã và đang đem lại những đóng góp tích cực cho cả ngành du lịch, cũng như sự phát triển của khu vực nông nghiệp, nông thôn.
Trong giai đoạn 2016 - 2020, Bộ Nông nghiệp và PTNT đã triển khai Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP). Dù thời gian ngắn nhưng chương trình đã đạt được nhiều kết quả, khơi dậy được tiềm năng du lịch nông thôn của các địa phương. Hiện, cả nước có hơn 4.900 sản phẩm OCOP; trong đó, bước đầu có 37 sản phẩm du lịch cộng đồng được công nhận 3 sao, 4 sao.
Dù vậy, đánh giá của Bộ Nông nghiệp và PTNT cho thấy, du lịch nông thôn hiện còn nhiều khó khăn, hạn chế. Số lượng lao động tham gia vào du lịch nông thôn chưa nhiều. Ước tính tại các tỉnh, Thành phố có trung bình khoảng 500 - 1.000 lao động trong lĩnh vực du lịch nông thôn. Du lịch nông thôn hiện vẫn chủ yếu ở quy mô nhỏ, do các doanh nghiệp, hộ gia đình, tổ hợp tác cung cấp. Mô hình tổ chức du lịch nông thôn cũng chủ yếu mang tính chất tự phát.
Sản phẩm du lịch nông thôn của nhiều địa phương hiện chưa đặc sắc. Đặc biệt, thị trường khách du lịch nông thôn còn nhiều hạn chế, chủ yếu vẫn là khách trong nước (nội địa) và khách tại chỗ (trong tỉnh, Thành phố). Một số trung tâm du lịch bước đầu có thêm du khách nước ngoài, nhưng số lượng còn ít như: Thừa Thiên Huế, Quảng Nam, Lào Cai, Quảng Ninh…
Phát triển du lịch nông thôn được Bộ Nông nghiệp và PTNT xác định là một trong những giải pháp căn cơ, động lực thúc đẩy xây dựng nông thôn mới bền vững. Nông thôn phát triển cũng là nền tảng hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển đa dạng, bền vững lĩnh vực du lịch
Để thúc đẩy phát triển du lịch nông thôn, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT Trần Thanh Nam cho rằng, cần sớm có chủ trương, cơ chế, chính sách đồng bộ từ T.Ư đến địa phương. Cùng với đó là định hướng phát triển với những giải pháp cụ thể về tổ chức không gian, quản lý du lịch nông thôn. Cách thức huy động nguồn lực. Phát triển các sản phẩm du lịch và đặc biệt nâng cao chất lượng nhân lực.
Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Du lịch (Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch) Nguyễn Thị Thanh Hương cũng đồng tình với đề xuất quan điểm về tính cấp thiết của hệ thống cơ chế, chính sách. Theo bà Hương, hiện nay vẫn chưa có chính sách tổng thể về du lịch nông thôn ở cấp Quốc gia. Các chính sách phát triển mới dừng ở việc lồng ghép, vận dụng vào chương trình phát triển và những chính sách đặc thù của địa phương.
Nhằm thực hiện Chiến lược phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2030 và Chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 - 2025, nhiều ý kiến chuyên gia, nhà quản lý, doanh nghiệp lữ hành cho rằng, cần thiết phải thực hiện quy hoạch phát triển du lịch nông thôn đồng bộ với quy hoạch xây dựng nông thôn mới. Quy hoạch không gian phát triển du lịch nông thôn cần gắn với đặc trưng sinh thái vùng miền, chú trọng bảo tồn giá trị văn hoá lịch sử.
Phát triển du lịch nông thôn cũng cần hướng đến khai thác sự sáng tạo, khác biệt về văn hoá, cảnh quan sinh thái để tạo ra những sản phẩm mới phù hợp với thị trường. Đặc biệt, cần chú trọng khai thác chuỗi giá trị du lịch trên cơ sở liên kết với các ngành nghề, dịch vụ liên quan nhằm cung cấp đa dạng các trải nghiệm, thu hút, tăng chi tiêu và kéo dài thời gian lưu trú của du khách trong và ngoài nước